Osobowość „z pogranicza” – objawy i przyczyny

Zaburzenie osobowości borderline to jedna z najtrudniejszych do zdiagnozowania jednostek. Wiele jego objawów przywodzi na myśl chorobę dwubiegunową. Jednak oba wymagają zupełnie innego postępowania. ChAD leczy się głównie farmakologicznie, natomiast w przypadku osobowości „z pogranicza” potrzebna jest intensywna terapia, czasami wspomagana farmakologicznie. Z tego względu tak istotny czynnik stanowi postawienie trafnej diagnozy.

Jeśli chcesz dowiedzieć się, czym dokładnie jest borderline, jak się objawia oraz jak wygląda terapia w przypadku tego zaburzenia, to zapraszamy do dalszej części artykułu.

Osobowość „z pogranicza” (borderline) – co to jest?

Osobowość borderline, zwana także osobowością chwiejną emocjonalnie podtypu granicznego, to zaburzenie wywołujące silną niestabilność nastroju. Osoby cierpiące na tę dysfunkcję nieustannie odczuwają całe spektrum emocji, przez co zmagają się z silnym zmęczeniem i wyczerpaniem. Ponadto czują się niespełnione oraz mają problem z budowaniem stałych relacji.

U osób z borderline często obserwuje się także problemy z odżywianiem i skłonność do podejmowania różnego rodzaju ryzyka. Cierpiący na to zaburzenie zazwyczaj zrywają kontakty jako pierwsi, gdyż obawiają się, że zrobi to druga osoba. Zachowanie to wynika przede wszystkim z lęku przed odrzuceniem, kompromitacją i rozczarowaniem własną osobą.

Warto również zaznaczyć, iż zmagający się z borderline są nieufni. Przez znaczną część czasu towarzyszą im negatywne emocje, takie jak niepokój, wstyd czy smutek.

Osobowość „z pogranicza” – objawy

Zaburzenia osobowości borderline znacznie obniżają jakość życia, prowadzą do rozwoju depresji i często stanowią przyczynę samobójstw. Z tego względu tak istotne jest ich zdiagnozowanie oraz rozpoczęcie leczenia. Jakie zachowania powinny nas zaniepokoić? Jakie są objawy borderline?

Do najczęściej występujących symptomów zaburzeń osobowości borderline zalicza się:

• przechodzenie nastrojów i uczuć ze skrajności w skrajność;
• częstsze odczuwanie emocji negatywnych niż pozytywnych;
• podejmowanie ryzykownych zachowań seksualnych;
• nadużywanie substancji psychoaktywnych;
• silny strach przed porzuceniem przez innych;
• niestabilność w związkach;
• nieumiejętność samodzielnego przezwyciężenia sytuacji kryzysowych (zamiast podjęcia działania, osoba z borderline popada w panikę i odczuwa niepokój);
• skłonność do rozpoczynania toksycznych związków prowadzących do kryzysów emocjonalnych;
• impulsywność;
• nadmierna drażliwość;
• niestabilny obraz własnej osoby;
• skłonność do manipulowania innymi;
• skłonność do podejmowania zachowań ryzykownych zagrażających zdrowiu, a nawet życiu;
• skłonność do samookaleczania;
• krytykowanie innych i obwinianie ich za własne niepowodzenia;
• skłonność do kłamania;
• odczuwanie silnej potrzeby zapewniania o uczuciach przez partnera i przyjaciół;
• podejmowanie prób samobójczych;
• silna zaborczość i zazdrość w relacjach, wynikające z lęku przed porzuceniem;
• nadmierna wrażliwość na ocenę innych;
• niestabilne poczucie własnej wartości;
• silny strach przed samotnością;
• tendencja do wchodzenia w konflikty z innymi osobami;
• trudność w funkcjonowaniu w życiu społecznym;
• silne wyrażanie odczuwanych uczuć i emocji.

Osobowość „z pogranicza”, borderline – przyczyny zaburzenia

Nadal nie udało się określić jednoznacznej przyczyny występowania zaburzenia osobowości. Za borderline według licznych badań odpowiada kombinacja trzech czynników: biologicznych, społecznych i psychologicznych. Prawdopodobnie źródłem tego zaburzenia w większości przypadków są uwarunkowania genetyczne, przeżyte traumy oraz schematy funkcjonowania powstałe w dzieciństwie w relacjach z ważnymi osobami (opiekunami).

Na rozwinięcie się osobowości „z pogranicza” mają również wpływ negatywne przeżycia np. porzucenie przez rodzica, skrajne zaniedbania czy śmierć bliskiego członka rodziny. Psychoterapeuci zaznaczają również, że przyczyną borderline jest powstawanie mechanizmów obronnych, związanych z problemami mającymi miejsce w okresie wczesnego dzieciństwa np. przemocą w rodzinie czy częstymi konfliktami pomiędzy rodzicami. Aby poznać źródło wystąpienia zaburzenia, najlepiej skonsultować się z terapeutą. Specjalista dokładnie przeanalizuje Twój indywidualny przypadek i pomoże znaleźć przyczynę problemu.

Diagnoza zaburzenia osobowości „z pogranicza” typu borderline

Zgodnie z klasyfikacją DSM-5 służącą do rozpoznawania lub wykluczania zaburzeń psychicznych, aby stwierdzić występowanie borderline, u pacjenta musi wystąpić minimum 5 z poniższych symptomów:

• niestabilny obraz własnego ja i problem w określeniu swojej tożsamości;
• impulsywność w wielu obszarach, takich jak seks czy wydatki;
• dramatyczne próby uniknięcia porzucenia przez inne osoby;
• niestabilne, naładowane silnymi emocjami związki z innymi ludźmi;
• podejmowanie destrukcyjnych zachowań, samookaleczanie i grożenie popełnieniem samobójstwa;
• silne i częste wahania nastroju, prowadzące do zmiennych reakcji emocjonalnych,
• problem nad panowaniem nad negatywnymi emocjami, m.in. gniewem, frustracją i złością;
• objawy rozpadu osobowości o bardzo dużym nasileniu.

Należy pamiętać, że zaburzenia osobowości diagnozuje wykwalifikowany specjalista, który opiera się na dokładnym wywiadzie z pacjentem. Dodatkowo w czasie spotkania terapeuta przeprowadza szczegółowy wywiad. W niektórych przypadkach terapeuci wykorzystują również inne metody diagnostyczne, np. specjalne testy psychologiczne.

Osobowość „z pogranicza” typu borderline – leczenie

Jak leczyć zaburzenia osobowości borderline? Przede wszystkim udać się na spotkanie z dobrym terapeutą. Specjalista po zapoznaniu się ze stanem pacjenta i postawieniu diagnozy będzie w stanie dobrać indywidualny plan leczenia.

Zdarza się, że psychoterapia okazuje się wystarczająca. Jednak często zachodzi konieczność połączenia jej z farmakoterapią. Psychoterapeuta w przypadku potrzeby włączenia farmakoterapii kieruje do psychiatry.