Syndrom głównego bohatera – na czym polega?

Budzisz się z poczuciem, że jesteś główną postacią w filmie o własnym życiu. Każde spotkanie to kluczowa scena, każda decyzja ma kosmiczne znaczenie, a Ty nieustannie jesteś w centrum wydarzeń. To właśnie syndrom głównego bohatera (nazywany też efektem głównego bohatera) – sposób myślenia, w którym nadmiernie przypisujesz znaczenie swoim działaniom i postrzegasz się jako centralną postać w każdej sytuacji.

Jak działa syndrom głównego bohatera?

Wszyscy konstruujemy swoją tożsamość przez historie, które opowiadamy o sobie. To normalne. Problem pojawia się, gdy ta historia zaczyna nas więzić – gdy zamiast żyć, kreujemy swoje życie tak, jakby ktoś je oglądał. Efekt głównego bohatera polega na przypisywaniu nadmiernego znaczenia swoim przeżyciom, traktując innych jak mniej istotne jednostki (postacie drugoplanowe w filmie).

Skąd się bierze efekt głównego bohatera?

Nasz mózg jest naturalnie nastawiony egocentrycznie. Widzisz świat  ze swojej perspektywy. To normalne. Badania pokazują, że gdy nic nie robimy, to aktywuje się tzw. domyślna sieć neuronowa. I co robi wtedy mózg? Myśli o nas samych – o przeszłości, przyszłości, relacjach. Jesteśmy biologicznie zaprogramowani do myślenia o sobie.

Ponadto syndrom głównego bohatera jest potęgowany przez kulturę. Zachodnie społeczeństwa mocno promują indywidualizm i narrację osobistego sukcesu. Hasła takie jak “bądź najlepszą wersją siebie”, pomimo że wydają się wspierające, to mogą potęgować przekonanie, że każda decyzja powinna prowadzić do Twojego wzrostu.

Media społecznościowe potęgują efekt głównego bohatera. Im więcej czasu spędzamy na Instagramie czy TikToku, tym bardziej postrzegamy życie przez pryzmat „treści do opublikowania”. Każdy moment musi być wart opublikowania w Social Mediach.

Jaki jest wpływ wyobrażeń o sobie na decyzje i emocje?

Syndrom głównego bohatera prowadzi do nadmiernego analizowania nawet najmniejszych decyzji. Co to powie o mnie? Jak wpłynie na moją „ścieżkę życiową”? Psychologia codziennych wyborów udowadnia, że nadmierne przeżywanie tych samych myśli może nasilać objawy depresji i lęku.

Efekt głównego bohatera wpływa także na relacje. Osoby przestają traktować innych niż równych sobie. Przyjaciele, rodzina, czy nawet partnerzy to postacie drugoplanowe – są postrzegane jedynie przez pryzmat potrzeb głównego bohatera, czyli siebie.

Syndrom głównego bohatera – czy jest problemem?

Wszyscy czasem czujemy się bohaterami własnego życia. To normalne. Problem pojawia się, gdy egocentryzm zaczyna dominować w życiu. Jeśli zaczynasz postrzegać się w wyjątkowy sposób, zaczynasz traktować innych przedmiotowo, analizujesz każdą decyzję i masz problem z podjęciem nawet prostej decyzji, to znak, że warto skorzystać ze wsparcia specjalisty.

Decyzja o skorzystaniu ze wsparcia bywa trudna. Osoby doświadczające syndromu głównego bohatera, podobnie jak narcyzi mogą unikać psychoterapii. Natomiast pomoc psychologiczna jest kluczowa dla zmiany perspektywy i nawiązania zdrowszych relacji z sobą i innymi.

Jak psycholog pomaga zmienić perspektywę u osób doświadczających efektu głównego bohatera?

Jak psycholog pomaga zmienić perspektywę w przypadku syndromu głównego bohatera? Specjalista skupia się na zmianie podejścia. Nie chodzi o umniejszanie swojej wartości, czy też poświęcanie siebie dla innych, a raczej o wykreowanie przekonania, w którym uznajesz wartość i rolę innych osób, które Cię otaczają i rozumiesz, że cały świat nie jest skupiony na Tobie.

Sposób pracy powinien być dostosowany do tego, jak objawia się efekt głównego bohatera w codziennym życiu. Przykładowo, jeśli dręczy Cię ciągłe analizowanie swoich decyzji, to świetnie sprawdzą się techniki CBT. Pomogą przerwać uporczywe myśli i podejmować decyzje bez zbędnego rozmyślania.

Natomiast podejście psychoanalityczne, czy systemowe pozwala pracować z głębiej zakorzenionymi przekonaniami, a nawet doświadczeniami z dzieciństwa. Dlatego nie ma jednej odpowiedzi pytanie, jak psycholog pomaga zmienić perspektywę. W ośrodku psychoterapii Podróż wykorzystujemy podejście integracyjne i dostosowujemy pracę do potrzeb każdej osoby.