Każdy człowiek doświadcza lęku. Jednak niektóre osoby czują wyjątkowo silny strach. Gdy epizody lęku są nagłe i niespodziewane, to możemy mówić o atakach paniki. W tym artykule dowiesz się, czym są ataki paniki, jak wyglądają, jakie są ich przyczyny i jak wygląda proces leczenia.

Ataki paniki – co to jest? Jakie są ich objawy?

Atak paniki to nagły, intensywny epizod lęku lub dyskomfortu. Towarzyszą mu często fizyczne objawy, takie jak nierówne, silne lub przyśpieszone bicie serca, drżenie, pocenie się, poczucie duszności, ból w klatce piersiowej, zawroty głowy, dreszcze, poczucie odrętwienia. Towarzyszą im także objawy psychiczne, do najbardziej charakterystycznych zaliczamy poczucie odrealnienia (derealizację), poczucie oderwania od siebie (depersonalizację) oraz poczucie nadchodzącej śmierci.

Ile trwa atak paniki i jak wygląda?

Wyróżniamy dwa rodzaje ataków paniki:
• Niespodziewany atak paniki – nie jest spowodowany żadnym bodźcem wyzwalającym, czy też wyraźnym sygnałem. Osoba, która go doświadcza, ma wrażenie, że pojawił się znikąd. Szczególnym jego rodzajem jest nocny napad paniczny, który cechuje się nagłym wybudzeniem ze snu w stanie silnego lęku. 
• Spodziewany atak paniki – jest poprzedzony wyraźnym sygnałem. Ten rodzaj ataków paniki może pojawiać się w określonym kontekście np. przed rozmową z szefem lub wystąpieniem publicznym.
W obu przypadkach osoba doświadczająca ataku odczuwa silny lęk. Towarzyszą jej objawy omówione w poprzedniej części artykułu. Symptomy narastają szybko i osiągają kulminację w ciągu kilku minut. Ataki paniki zwykle trwają do 20 minut.

Atak paniki przyczyny – co powoduje zaburzenia paniczne?

Przyczyny doświadczania ataków paniki są różnorodne. Do czynników ryzyka zaliczamy:
• Psychologiczne/psychodynamiczne – ataki paniki mogą być związane z innymi nieuświadamianymi, wypieranymi, uzasadnionym strachem osoby.
• Genetyczne – ryzyko wystąpienia zaburzeń panicznych jest wyższe, gdy rodzice doświadczali m.in. depresji, zaburzeń lękowych lub dwubiegunowych.
• Środowiskowe – ataki paniki mogą być efektem silnych stresorów (np. śmierci bliskiej osoby).
• Temperamentalne – niektóre osoby mają naturalną skłonność do reagowania lękiem, co sprzyja doświadczaniu ataków paniki.
Dodatkowo na zaburzenia paniczne najczęściej cierpią osoby młode. Pierwsze ataki paniki zwykle pojawiają się w wieku 20-24 lat. 

Leczenie ataków paniki

Podstawową formą leczenia ataków paniki jest psychoterapia. Pozwala ona zidentyfikować i zmienić negatywne wzorce myślenia oraz zachowania, które przyczyniają się do napadów lęku. To ogranicza częstotliwość ataków paniki. Wdrożone mogą zostać także nowe zwyczaje, które obniżą ogólne napięcie np. relaksacja metodą Jacobsona.

Ponadto w trakcie terapii może zostać opracowany plan działania w przypadku wystąpienia ataku. Specjalista może nauczyć różnych technik radzenia sobie z lękiem np. ćwiczeń oddechowych. To pozwala nie tylko łatwiej opanować napad lęku, ale także zmniejszyć strach przed doświadczeniem kolejnego ataku, czyli “lęk przed lękiem”.

W pracy z atakami paniki często wykorzystujemy elementy z nurtu poznawczo-behawioralnego, bardzo skutecznego w tym przypadku. Skupiamy się na identyfikowaniu i modyfikowaniu negatywnych wzorców myślenia oraz zachowań. To pozwala zrozumieć mechanizmy powstawania lęku, a Pacjenci rozwijają umiejętności radzenia sobie z napadami. W psychoterapii integracyjnej, stosujemy także oddziaływania z nurtu psychodynamicznego, polecanego w atakach paniki. Jest to praca z nieuświadomionymi konfliktami powstałymi w przeszłości. Pomoże ona w szczególności pacjentom, których źródło lęków znajduje się w okresie dzieciństwa.

W Ośrodku Psychoterapii Podróż wykorzystujemy podejście integracyjne, które łączy techniki z różnych nurtów. To pozwala pracować holistycznie nad atakami paniki – analizować zarówno ich przyczyny, nieświadome konflikty, jak i wdrażać techniki radzenia sobie z lękiem.
Jednocześnie pomocna, a czasem niezbędna w leczeniu jest farmakoterapia. Korzystanie z leków ułatwia opanowanie ataków, a także pozwala obniżyć ogólny poziom niepokoju. W leczeniu wykorzystuje się m.in. leki przeciwdepresyjne z grupy SSRI, czy też leki z innych grup antydepresantów oddziałowujących również przeciwlękowo. Ryzykowne jest stosowanie leków z grupy pochodnych benzodiazepin, szczególnie przewlekle, ze względu na duże ryzyko uzależnienia od tych substancji. Doborem odpowiednich substancji zajmuje się lekarz psychiatra, do którego psychoterapeuta może pokierować Pacjenta, gdy w procesie diagnozy psychoterapeutycznej ustalą wspólnie z Pacjentem taką konieczność.

Jak opanować atak paniki?

Podczas ataku paniki ważne jest zastosowanie technik, które mogą pomóc w uspokojeniu się. Częstym błędem jest próba ucieczka od lęku, stawianie oporu, tłumienie lęku często prowadzi do nasilenia niepokoju i doświadczenia ataku paniki.
Dlatego, gdy doświadczasz stresu, lęku, dyskomfortu lub innych, nieprzyjemnych emocji, to podstawą jest ich akceptacja. Następnie można wykorzystać techniki ułatwiające opanowanie emocji, takie jak:
• Spokojny oddech – skupienie się na wolnym i głębokim oddychaniu.
• Relaksacja mięśni – progresywna relaksacja mięśni, polegająca na napinaniu i rozluźnianiu różnych grup mięśniowych.
• Mindfulness – skupienie się na chwili obecnej, bez osądzania. Obserwuj swoje myśli oraz doznania płynące z ciała.
Nie istnieje jeden, uniwersalny sposób na opanowanie ataku paniki. Strategię działania najlepiej opracować podczas pracy z psychoterapeutą.