Eskapizm – co to jest i dlaczego wszyscy czasem przed czymś uciekamy?

Czy wiesz, że przeciętny człowiek spędza dziennie ponad 3 godziny ze smartfonem? To jeden z przejawów eskapizmu – mechanizmu psychicznego, który pomaga nam radzić sobie z trudnymi emocjami i sytuacjami. W tym artykule dowiesz się, czym dokładnie jest eskapizm i jak odróżnić zdrowe odprężenie od problemowego unikania. Poznasz także konkretne sposoby radzenia sobie z nadmiernym eskapizmem.

Co to jest Eskapizm? Definicja

Eskapizm to psychologiczny mechanizm obronny polegający na ucieczce od nieprzyjemnych myśli, emocji czy rzeczywistości poprzez angażowanie się w przyjemne, odwracające uwagę aktywności.
Mogą one mieć różne formy. Do najczęstszych zaliczamy oglądanie seriali, filmów, czytanie książek, zajadanie problemów. Dzisiaj coraz częściej ucieczka od rzeczywistości jest związana z internetem i social mediami. Eskapizm może obejmować także działania, które z pozoru są korzystne – ćwiczenia fizyczne, naukę nowych umiejętności, czy nawet pracę. Jednak są one wykonywane z nadmiernym zaangażowaniem, by uciec od innych problemów.
Dlatego ważne jest rozróżnienie między zdrowym odpoczynkiem a problemowym eskapizmem. Każdy potrzebuje regeneracji. Relaks jest pożyteczny zarówno dla ciała, jak i umysłu. W takim razie co to jest eskapizm? Czym się wyróżnia? Uwagę należy zwrócić, gdy celem działań przestaje być regeneracja i relaks, a staje się ucieczka od problemów. Nie rozwiązujesz w ten sposób źródła napięć, a skupiasz się na zmniejszeniu negatywnych uczuć z nim związanych.

Eskapizm psychologia – dlaczego uciekamy od problemów?

Ucieczka od problemów ma swoje głębokie psychologiczne korzenie. Do najczęstszych przyczyn eskapizmu zaliczamy:
Stres chroniczny – gdy zasoby psychiczne są wyczerpane, automatycznie szukamy sposobów na redukcję napięcia.
Przeciążenie informacyjne – dziś jesteśmy bombardowani informacjami. Często nie nadążamy z przetwarzaniem wszystkich bodźców.
Perfekcjonizm – nadmierne oczekiwania sprawiają, że łatwiej jest całkowicie unikać sytuacji wywołujących stres niż ryzykować porażkę.
Trudności w regulacji emocji – są szczególnie widoczne u osób, które nie nauczyły się w dzieciństwie zdrowych sposobów radzenia sobie z trudnymi uczuciami.

Jak wygląda eskapizm? Przykłady aktywności

Eskapizm cyfrowy to prawdopodobnie najpowszechniejsza forma ucieczki od rzeczywistości. Dziś często objawia się przeglądaniem social mediów. Natomiast do tej kategorii zaliczamy także oglądanie seriali, czy też granie w gry.
Kolejną formą jest fantazjowanie i marzenia na jawie. Wyobrażanie sobie idealnego życia może dawać chwilową ulgę, ale może też prowadzić do oderwania od realnych możliwości i celów.
Nadmierna praca również może być formą ucieczki od problemów osobistych. Pracoholizm daje złudne poczucie produktywności i kontroli nad życiem. Niektórzy uciekają też w skrajne aktywności fizyczne – nie te zdrowe, służące kondycji, ale ekstremalne treningi, które mają zagłuszyć trudne emocje.

Eskapizm – jak leczyć oderwanie od rzeczywistości? Techniki samopomocy

Już wiesz, co znaczy eskapizm. Jak poradzić sobie z uciekaniem od problemów? Zmiana wymaga cierpliwości i systematycznej pracy nad sobą. Zacznij od samoobserwacji – to pierwszy krok do zmiany. Prowadź notatki o tym, kiedy i dlaczego uciekasz od rzeczywistości. Szukaj wzorców – robisz to z powodu stresu, zmęczenia, poczucia samotności? Ta świadomość pomoże ci zidentyfikować wyzwalacze.
Kluczowa jest stopniowa ekspozycja na trudne emocje. Zamiast natychmiast uciekać od nieprzyjemnych uczuć, obserwuj je przez chwilę. Wykorzystuj techniki mindfulness, możesz rozpocząć także praktykę medytacji.
Ucieczka od problemów wymaga także zmiany podejścia do wyzwań, z którymi się mierzysz. Zacznij pracować nad problemami z metodą SMART. Dzięki temu przestaniesz uciekać od problemów i zaczniesz pracować nad ich rozwiązaniem małymi krokami.
Pamiętaj, że zmiana wzorców zachowania wymaga czasu. Bądź cierpliwy dla siebie i celebruj małe sukcesy. Jeśli zauważasz, że samodzielnie nie możesz poradzić sobie z problemowym eskapizmem, nie wahaj się szukać pomocy profesjonalnej.

Rola psychoterapii w leczeniu eskapizmu

Gdy eskapizm znacząco wpływa na jakość życia, skorzystaj z pomocy psychoterapeuty. Ze wsparciem terapeuty zidentyfikujesz głębsze przyczyny uciekania od rzeczywistości i opracujesz skuteczne strategie radzenia sobie.
Proces terapii zazwyczaj trwa kilka miesięcy i obejmuje identyfikowanie wyzwalaczy, naukę nowych umiejętności radzenia sobie, pracę z przekonaniami oraz stopniowe wprowadzanie zmian w codziennym życiu. Terapeuta monitoruje postępy i dostosowuje metody do twoich indywidualnych potrzeb.
W pracy z eskapizmem wykorzystuje się m.in. techniki poznawczo-behawioralne. Natomiast pomocne może być również podejście psychoanalityczne, zwłaszcza gdy źródło oderwania od rzeczywistości sięga dzieciństwa. Dlatego w ośrodku psychoterapii Podróż pracujemy w podejściu integracyjnym, które czerpie także z dorobku innych nurtów. To pozwala dopasować strategię pracy do Twoich indywidualnych potrzeb.