LĘKOWY STYL PRZYWIĄZANIA – CZYM SIĘ CHARAKTERYZUJE?

Panicznie boisz się odrzucenia? A może nie rozumiesz nieustannej potrzeby bycia w kontakcie u swojej drugiej połowy? Jeśli te kwestie wydają Ci się znajome, to warto przeczytać niniejszy tekst na temat lękowego stylu przywiązania. W tym artykule znajdziesz informację na temat tego: czym tak właściwie jest lękowy styl przywiązania, w jaki sposób przejawia się w związku oraz co istotne, jak sobie z nim radzić.

Czym w ogóle jest styl przywiązania?

Zanim zajmiemy się charakterystyką lękowego stylu przywiązania, warto przypomnieć czym właściwie są style przywiązania. Otóż, styl przywiązania to pewien wzorzec funkcjonowania w związkach międzyludzkich odnoszący się w głównej mierze do odczuwanego poczucia bezpieczeństwa i zaufania w relacji. Kształtuje się on już we wczesnym dzieciństwie na podstawie nawiązywania kontaktu i tworzenia się więzi emocjonalnej z tzw. figurą przywiązania – najczęściej stanowi ją matka lub inna osoba, z którą dziecko ma częsty kontakt.

Wykształcony w pierwszych latach życia styl przywiązania wpływa znacząco na budowanie więzi z innymi osobami w dalszym życiu człowieka (więcej o stylach przywiązania można znaleźć tutaj). Obserwując specyficzne formy zachowania u dzieci w sytuacji rozłąki z matką Mary Ainsworth wyróżniła 3 style przywiązania: jeden bezpieczny oraz dwa pozabezpieczne tj. unikający oraz lękowy styl przywiązania. Osoby o unikającym stylu wystrzegają się bliskości, natomiast styl przywiązania lękowy powoduje bardzo silną potrzebę kontaktu, a wręcz zjednoczenia się z drugą osobą. 

W jaki sposób kształtuje się lękowy styl przywiązania?

Lękowy styl przywiązania powstaje na skutek psychologicznej niedostępności matki (lub innego opiekuna stanowiącego figurę przywiązania). Owa niedostępność przejawia się m.in.: niedostrzeganiem potrzeb dziecka, a więc brakiem odpowiedzi na nie; niskim zaangażowaniem w nawiązanie i utrzymywanie kontaktu z dzieckiem; a także fizyczną nieobecnością. Takie zachowanie opiekuna może mieć związek z jego trudną sytuacją np. zmaganiem się z chorobą somatyczną, uzależnieniem lub zaburzeniami depresyjnymi.

Wykształceniu się lękowego stylu przywiązania sprzyjają również nieadekwatne do danej sytuacji zachowania matki np. reagowanie złością na przejawy lęku u dziecka. Jak również brak stałości w zachowaniu opiekuna. Kiedy matka na tą samą sytuację reaguje inaczej w zależności od swojego aktualnego nastroju – dziecko nie wie, czego może się spodziewać, nie ma zapewnionego poczucia bezpieczeństwa w relacji.

Czym charakteryzuje się lękowy styl przywiązania?

Dziecko przejawiające lękowy styl przywiązania nie jest zainteresowane odkrywaniem otoczenia. Wykazuje też niepokój i brak zaufania wobec nieznanych sobie osób. Oprócz tego dość charakterystyczną cechą lękowego stylu przywiązania jest duży niepokój dziecka w sytuacji rozstania z matką oraz co istotne, przeżywanie trudnych emocji nawet po powrocie opiekuna.

Dziecko nie ma pewności jak zachowa się matka, nie ma do niej zaufania, obawia się także, że nie będzie jej w chwilach, gdy dziecko będzie potrzebowało wsparcia. Dlatego też dziecko pozostaje blisko matki i gwałtownie protestuje, kiedy ta się oddala. A po jej powrocie, z jednej strony cieszy się, a z drugiej nie daje się uspokoić i demonstruje złość z powodu pozostawienia.

W życiu dorosłym osoby z lękowym stylem przywiązania często:

• przejawiają silny niepokój o trwałość związku,
• przesadnie obawiają się odrzucenia lub utraty bliskiej osoby,
• chcą mieć kontrolę nad partnerem w celu zapewnienia sobie poczucia bezpieczeństwa,
• nie akceptują siebie i szukają akceptacji ze strony partnera relacji,
• chcą maksymalnie połączyć się z drugą połówką (stworzyć jedność) nie szanując przy tym granic zarówno swoich jak i drugiej osoby,
• mogą przejawiać nadmierną zazdrość,
• mają problemy z kontrolowaniem własnych emocji i przejawiają zachowania impulsywne,
• mają skłonności do porównywania się z innymi np. poprzednimi partnerami swojego partnera.

Lękowy styl przywiązania w związku – jak go rozpoznać?

Osoby o wysokim nasileniu lękowego stylu przywiązania w związku potrafią poświęcać siebie i własne potrzeby, aby tylko utrzymać obecną relację. Chociaż nie są szczęśliwe i zadowolone z obecnej sytuacji, wolą zostać z partnerem i nie stawiać mu żadnych wymagań. Utrzymując związek, w którym cierpią, próbują ochronić się przed samotnością.

Stawianie granic i konfrontacja to dla osób o wysokim poziomie lękowego stylu przywiązania igranie z ogniem. Te osoby bardzo boją się, że jeśli postawią partnerowi jakieś wymagania (chociażby dotyczące podziału obowiązków domowych) to zostaną porzucone. Godzą się więc na wykorzystywanie lub nawet złe traktowanie, aby tylko nie zostać samemu. Dokładnie to samo dzieje się w przypadku konfrontacji. Przedstawienie swojego, odmiennego stanowiska w jakiejś kwestii i powstanie konfliktu to dla nich zbyt duże ryzyko utraty relacji. Każdą nawet najmniejszą kłótnię traktują jako wysoce prawdopodobne zakończenie związku. W związku z tym wolą się podporządkować, nawet kosztem własnych ambicji czy wartości.

Osoby o lękowym stylu przywiązania w związku wykazują się także nadmierną czujnością. Stale analizują zachowanie partnera, dedukują i często wysnuwają pochopne wnioski. Co więcej, wnioski te prawie zawsze są nacechowane negatywnie, bowiem związane są z ich obawami. Przykładowo, kiedy partner nie odbierze telefonu lub od razu nie odpisze na wiadomość, to zaczynają szukać w pamięci innych niepokojących zachowań drugiej połówki (typu krzywo się spojrzał, nie przytulił mnie), po czym zaczynają zastanawiać się, czy wciąż mu na nich zależy, czy aby na pewno ich związek wciąż trwa itp.

Partnerzy osób o lękowym stylu przywiązania w związku są często stawiani na piedestale. Osoby lękowe żywią przekonanie, że nie są wystarczające, często się obwiniają, wszystko biorą do siebie. Stale towarzyszy im obawa bycia niekochaną/ym. Są nawet przekonani, że nie mają szans na znalezienie nowego, a co dopiero lepszego partnera. Wobec tego i z powodu lęku przed samotnością idealizują obecnego partnera, aby wytrwać w związku, który nie daje im satysfakcji.

Osoby o lękowym stylu przywiązania w związku dają z siebie wszystko. Są maksymalnie zaangażowanie już od pierwszych spotkań. Wchodzą bardzo szybko w relacje także na odległość (wyłącznie poprzez korespondencję). Jednocześnie mają dużą potrzebę bliskości. Chcą dzielić się wszystkim ze swoją druga połówką i maksymalnie się z nią zjednoczyć. Często myślą o drugiej osobie i poszukują z nią kontaktu. Kiedy partner nie odpowiada zamartwiają się, czy aby na pewno mu jeszcze na nich zależy i czy jest im wierny. Oprócz tego stosują tzw. zachowania protestacyjne. Są to działania mające na celu ponowne nawiązanie kontaktu z partnerem i zwrócenie na siebie jego uwagi. Np. jeśli partner nie odpisze przez 2 godziny, to ja nie odpisze mu przez 4, mimo, że bardzo pragnę kontaktu, ponieważ chcę, aby on się teraz o mnie martwił.

Lękowy styl przywiązania w związku przejawia się również w sferze seksualnej.  Osoby o lękowym stylu przywiązania używają seksualności jako obszaru poszukiwania niespełnionych pragnień (głównie miłości i bezpieczeństwa). Aby uniknąć odrzucenia, częściej angażują się w seks bez ochoty. Seks i zgoda na seks staje się tutaj narzędziem potwierdzającym przywiązanie i bliskość, nawet kosztem przeżywania mniejszej przyjemności ze stosunku seksualnego.

Lękowy styl przywiązania w związku – jak sobie radzić?

Istotną informacją jest fakt, iż styl przywiązania może ulec zmianie na bardziej bezpieczny poprzez świadomą pracę nad sobą. Jeśli chodzi o lękowy styl przywiązania, to z pewnością można skupić się na podniesieniu własnej samooceny. Pomocny jest również długotrwały kontakt z korekcyjnymi doświadczeniami takimi jak relacja z osobą o bezpiecznym stylu przywiązania lub proces psychoterapeutyczny. Wszystko zależy jednak od własnego wysiłku, dlatego poniżej znajdziecie przydatne wskazówki do radzenia sobie z lękowym stylem przywiązania w związku.

Ważna jest świadomość bodźców wywołujących lęk

Odkrycie powodów, dla których reagujemy w określony sposób, jest niezwykle ważna, gdyż pozwala nam na celową zmianę własnej reakcji. Postaraj się przeanalizować w jakich sytuacjach silniej odczuwasz lęk przed porzuceniem. Może kiedy partner jest w podróży służbowej? A może kiedy oglądasz dramaty z rozpadem związku w roli głównej? Warto uzmysłowić sobie, co konkretnie wywołuje u Ciebie lęk i starać się unikać (jeśli chodzi np. o filmy) lub rozwiązywać dane sytuacje (np. umówić się z partnerem, że wyśle Ci wiadomość w przerwie na lunch).

Skupiaj się na faktach

Lękowy styl przywiązania prowokuje do nadinterpretowania faktów i spodziewania się najgorszej z możliwych opcji. Jeśli partner nie odebrał telefonu i nie daje Ci to spokoju to spróbuj znaleźć możliwe tego przyczyny, ale bez odnoszenia się do własnej osoby. Spróbuj też od razu wyjaśnić martwiące Cię zachowanie i zwyczajnie spytać o jego przyczynę, zamiast samodzielnie doszukiwać się drugiego dna.

Miłość to nie tylko stałe myślenie o drugiej osobie

Osoby o lękowym stylu przywiązania często wiążą się z osobami unikającymi i doświadczają bardzo silnej huśtawki emocjonalnej. Później będąc w związku z osobą o bezpiecznym stylu myślą, że nie kochają, ponieważ brakuje im intensywnych doznań. Warto uświadomić sobie, że obsesyjne myślenie o drugiej osobie występuje w pierwszej dość krótkiej fazie związku (zakochaniu) i szybko mija. Nie jest więc wcale wyznacznikiem naszych uczuć. Z kolei zdrowy związek polega na zaufaniu i wzajemnej komunikacji – bez zbędnych zgrzytów.

 Alabrudzińska, A., Bakiera, L. (2021). Dostępność rodziców w dzieciństwie a przywiązanie do partnera w związku intymnym. Człowiek i społeczeństwo, 51, 61-78.

Liberska, H., Suwalska, D. (2011). Styl przywiązania a relacje partnerskie we wczesnej dorosłości. Psychologia rozwojowa, 16(1), 25-39.

Matysiak-Błaszczyk, A., Jankowiak, B. (2017). Znaczenie relacji przywiązania w cyklu życia człowieka. Analiza wybranych aspektów bliskich relacji. Studia Edukacyjne, 44, 195-208.

 Trzęsowska-Greszta, E., Szymczyk, B. (2014). Styl przywiązania a seksualność człowieka w świetle najnowszych badań. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 4(20), 128-143.