UNIKAJĄCY STYL PRZYWIĄZANIA – CZYM SIĘ CHARAKTERYZUJE

Jeśli Twoja odpowiedź na któreś z tych pytań jest twierdząca, to zachęcamy do zapoznania się z niniejszym artykułem na temat unikającego stylu przywiązania. Dowiesz się m.in. czym jest unikający styl przywiązania, jak przejawia się w związku oraz jak sobie z nim radzić.

Czym jest styl przywiązania?

Aby móc mówić na czym polega unikający styl przywiązania, należy pokrótce wyjaśnić czym są style przywiązania w ogóle (więcej na temat stylów przywiązania znajdziecie tutaj ).

Autorem teorii przywiązania jest John Bowlby. Zauważył on istotną więź jaka tworzy się w pierwszych latach życia dziecka, między nim a jego głównym opiekunem tzw. figurą przywiązania – zazwyczaj stanowi ją matka. Styl przywiązania to swego rodzaju poziom bezpieczeństwa i zaufania odczuwanego w kontaktach międzyludzkich. Stanowi swego rodzaju matrycę, według której budowane są przyszłe relacje interpersonalne.

Współpracowniczka Bowlby’ego Mary Ainsworth po przeprowadzeniu licznych badań zauważyła pewne charakterystyczne wzorce zachowania dzieci w sytuacji rozstania z opiekunem (figurą przywiązania) i na tej podstawie wyróżniła 3 style przywiązania: jeden bezpieczny oraz dwa pozabezpieczne: lękowo-ambiwalentny oraz unikający styl przywiązania. Przywiązanie lękowe jest związane z negatywnym obrazem samego siebie, natomiast styl przywiązania unikający – z negatywnym obrazem innych osób.

W niniejszym artykule zostanie opisany wpływ unikającego stylu przywiązania na życie człowieka, jednakże niedługo ukaże się podobny tekst na temat stylu ambiwalentnego.

W jaki sposób kształtuje się unikający styl przywiązania?

Unikający styl przywiązania kształtuje się u dziecka w odpowiedzi na negatywne bądź obojętne nastawienie matki (bądź innej osoby stanowiącej figurę przywiązania) wobec niego. Może ona nie czerpać satysfakcji z interakcji z dzieckiem i odnosić się do niego chłodno. Może też być bardzo skupiona na sobie, a obojętna wobec jego potrzeb. Warto pamiętać, że taka sytuacja często nie jest wyborem matki, która być może zmaga się z chorobą i ze względu na częste hospitalizacje jest fizycznie nieobecna. Może być też tak, iż matka cierpi na zaburzenia depresyjne. W tym wypadku mimo stałej fizycznej obecności i chęci nie jest w stanie zaspokajać potrzeb emocjonalnych dziecka.

Jednakże zdarzają się też przypadki zbyt dużych wymagań stawianych dziecku przez opiekuna, który dodatkowo surowo egzekwuje ich wypełnianie. Taka postawa dorosłego również sprzyja powstawaniu unikającego stylu przywiązania. Dziecko spotykając się z negatywną postawą lub obojętnością zaczyna tłumić w sobie potrzebę bliskości i emocjonalnej więzi, aby ochronić się przed cierpieniem związanym z odrzuceniem.

Co więcej, kiedy dziecko zaczyna przejawiać unikający styl przywiązania np. poprzez zachowywanie dystansu od opiekuna i preferowanie samotnej zabawy często zostaje za to nagrodzone przez otoczenie. Jest chwalone za to, że jest grzeczne i potrafi zająć się samym sobą, podczas gdy a dorosły ma czas dla siebie. Prowadzi to do szybkiego utrwalenia unikającego wzorca zachowania.

Czym charakteryzuje się unikający styl przywiązania?

Osoby o unikającym stylu przywiązania jako dzieci nie przeżywają znacząco rozłąki z matką, a po jej powrocie zachowują dystans lub unikają z nią kontaktu. W codziennych sytuacjach nie szukają interakcji z opiekunem. Bywa nawet tak, iż w sposób bardziej przyjazny odnoszą się do nieznanych im osób.

Unikający styl przywiązania ukazuje stopień w jakim dana osoba czuje się niekomfortowo z bliskością (zarówno fizyczną jak i emocjonalną), unika intymności i zależności w związku. W dorosłym życiu wysoki poziom unikania wiąże się z mniejszym zaangażowaniem i inwestowaniem w relacje oraz dążeniem do psychologicznego uniezależnienia się od romantycznego partnera.

Unikający styl przywiązania sprawia, że ludzie często:

• są nieufni wobec innych osób,
• przejawiają niechęć do angażowania się w związek,
• z obawy przed odrzuceniem starają się nie okazywać przeżywanych emocji,
• stronią od intymności i wzajemnej bliskości,
• preferują związki niezobowiązujące (pozbawione deklaracji),
• kreują siebie jako osoby silne i niezależne (ukrywając swoje słabości),
• w stałych relacjach przejawiają nadmierną potrzebę kontroli i sztywność zachowań,
• mają tendencję do zachowań impulsywnych.

Czym przejawia się unikający styl przywiązania w związku romantycznym?

Mając wysoki stopień unikającego stylu przywiązania ludzie zazwyczaj gloryfikują bycie singlem i tłumią w sobie fakt, że posiadanie tego statusu tak naprawdę jest dla nich równoznaczny z poczuciem osamotnienia i przygnębienia. Co jednak dzieje się, kiedy postanowią stworzyć z kimś relację romantyczną?

  Osoby o unikającym stylu przywiązania w związku są często opisywane przez partnerów jako chłodne i zdystansowane. Wynika to, z faktu, iż nie potrafią identyfikować ani komunikować swoich emocji. Niejako odcinają się od nich, aby za bardzo się nie otworzyć i zaangażować. Stronią też od bliskości fizycznej np. rzadko się przytulają, unikają spania w jednym łóżku, nie chodzą trzymając partnera za rękę, a zamiast tego mogą iść nawet kilka kroków przed nim.

Preferują związki niezobowiązujące, bez żadnych deklaracji. Jeśli nawet są w długoletniej relacji nie chcą jej sformalizować. Mają też tendencję do wybierania jako partnera związku osoby niedostępnej – będącej w innym związku lub mieszkającej daleko i przy tym tworzenia związku na odległość.

Bardzo cenią sobie własną niezależność, a wręcz panicznie boją się “wchłonięcia” przez partnera i zarazem utratę swojej autonomii. Dlatego też zawsze mają pewien rodzaj swojej przestrzeni, której nie dzielą z nikim. Partner relacji nie jest w stanie określić co tak naprawdę myśli czy czuje druga strona.

Osoby o unikającym stylu przywiązania w związku dają partnerowi niespójne komunikaty. Ich zachowania potrafią przeczyć wypowiadanym przez nich słowom. Zdarza się, że deklarują silne uczucia, które żywią do partnera, plany wspólnego zamieszkania czy założenia rodziny, a następnie dystansują się np. poprzez jawne flirtowanie z innymi osobami lub całkowite przerwanie kontaktu na jakiś czas.

 Często nie odczuwają satysfakcji ze związku, bo zawsze czegoś im w nim brakuje. Mają swoją wizję idealnej relacji, który nie jest realny do osiągnięcia, a do którego dążą np. związek bez konfliktów. Dzięki porównywaniu swojej obecnej relacji do jej mitycznej, perfekcyjnej wizji zawsze znajdują coś co im nie odpowiada. Sieją wątpliwości i wprowadzają niepewność do związku komunikatami typu “to jednak nie to” albo “nie jestem gotowy na związek” (mimo, że relacja trwa już wiele lat).

Osoby o unikającym stylu przywiązania w związku mają skłonności do fantazjowania o swoich byłych partnerach. Idealizują ich i porównują swoją obecną relację do poprzedniej. Ponadto skupiają się na niedoskonałościach partnera. Doszukują się nie tylko zachowań, które im nie odpowiadają (sposób jedzenia, mówienia, ubierania), ale też wad, na które ich partner nie ma większego wpływu np. wzrost.

W sferze seksualnej osoby o unikającym stylu przywiązania najczęściej realizują jedną z dwóch strategii: albo dystansują się do większości seksualnych aktywności np. poprzez rozpoczęcie aktywności seksualnej w późniejszym wieku, unikanie zbliżeń, bądź nie przywiązywanie wagi do własnej seksualności; albo za pomocą innych mechanizmów zbliżonych do odcięcia: angażując się w seks z przypadkowymi partnerami, tworząc krótkotrwałe relacje, unikając przeżywania nadmiaru emocji związanych z seksem.

Warto dodać, że przy wysokim nasileniu unikającego stylu przywiązania seks w większym stopniu służy do realizacji innych celów niż budowanie bliskości czy doznanie przyjemności. Kontakty seksualne służą tutaj bardziej podniesieniu statusu w grupie, zwiększeniu prestiżu wśród rówieśników lub przejęciu większej kontroli w związku. 

Unikający styl przywiązania w związku – jak sobie radzić?

Bardzo pomocna w zakresie zmiany stylu przywiązania na bardziej bezpieczny jest długotrwały kontakt z korekcyjnymi doświadczeniami. Takim doświadczeniem może być związek z osobą o bezpiecznym przywiązaniu lub podjęcie psychoterapii. Oba sposoby wymagają jednak dużej pracy nad sobą we własnym zakresie. Poniżej przedstawione zostały wskazówki przydatne do radzenia sobie z unikającym stylem przywiązania w związku.

1. Przeanalizuj i odkryj stosowane przez siebie strategie unikające.

Może wcale nie mówisz o sobie, bo nie chcesz dać się poznać i zbliżyć drugiej osobie? Albo często flirtujesz z innymi, żeby wywołać kłótnie i odepchnąć od siebie partnera? Świadomość własnych zachowań unikających czy nawet odrzucających drugą osobę jest niezwykle istotny. Dzięki odkryciu rzeczywistego celu i przyczyny swoich działań człowiek ma szansę je zmienić.

2. Spróbuj mniej skupiać się na własnej niezależności.

Osoby unikające bardzo często wiążą się z osobami o lękowo-ambiwalentnym przywiązaniu. W takiej sytuacji autonomia i dystans przejawiany przez osobę unikającą, wręcz prowokuje lękowego partnera do poszukiwania większej bliskości, to z kolei jeszcze bardziej zraża osobę unikową do zaangażowania się w relację.

3. Rób listę cech, które cenisz w swoim partnerze.

Aby zapobiec wyolbrzymianiu i doszukiwaniu się wad u partnera, warto regularnie spisywać cechy, które podobają się nam u drugiej osoby, a także zapisywać jakie jej zachowania cenimy i za co możemy być jej wdzięczni. Dzięki temu zaczynamy dostrzegać pozytywne aspekty bycia z drugą osobą.

4. Patrz realistycznie – porzuć fantazje na temat byłego partnera i idealną wizję związku.

Warto uświadomić sobie, że tęsknota za byłym partnerem najprawdopodobniej bierze się z tego, że nie jest on już dostępny. Warto przypomnieć sobie powód tamtego rozstania i skupić się na budowaniu obecnego związku, który co warto nadmienić nigdy nie będzie perfekcyjny.

Alabrudzińska, A., Bakiera, L. (2021). Dostępność rodziców w dzieciństwie a przywiązanie do partnera w związku intymnym. Człowiek i społeczeństwo, 51, 61-78.

Liberska, H., Suwalska, D. (2011). Styl przywiązania a relacje partnerskie we wczesnej dorosłości. Psychologia rozwojowa, 16(1), 25-39.

Matysiak-Błaszczyk, A., Jankowiak, B. (2017). Znaczenie relacji przywiązania w cyklu życia człowieka. Analiza wybranych aspektów bliskich relacji. Studia Edukacyjne, 44, 195-208.

 Trzęsowska-Greszta, E., Szymczyk, B. (2014). Styl przywiązania a seksualność człowieka w świetle najnowszych badań. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 4(20), 128-143.